De deelnemingsvrijstelling beoogt een vrijstelling te verlenen voor alle voordelen die voorvloeien uit de eigendom van een kwalificerende deelneming.

De voordelen kunnen zowel positief als negatief zijn. Het uitgangspunt is dat winsten niet worden belast worden en verliezen fiscaal niet aftrekbaar zijn. 

Voor de fiscale aftrek van verliezen wordt een uitzondering gemaakt voor kwalificerende liquidatieverliezen. 

De reikwijdte van de vrijstelling is door de jaren heen behoorlijk uitgebreid. De belastingbetaler heeft bewezen creatief met de vrijstelling om te kunnen gaan, waardoor de wetgever zich genoodzaakt zag om de reikwijdte van de vrijstelling steeds verder te nuanceren. Hieronder hebben we een overzicht opgenomen van inkomsten die onder bepaalde voorwaarden voor de deelnemingsvrijstelling kunnen kwalificeren.

De deelnemingsvrijstelling is onder andere van toepassing op:

1.  Dividend 

De vrijstelling kan worden toegepast op van de deelneming ontvangen dividend. 

Dit omvat zowel het formeel gedeclareerde dividend als het "verkapt dividend". Met "verkapt dividend" wordt bedoeld: ieder winstbestanddeel van een moedermaatschappij dat volgens de Nederlandse fiscale regels eigenlijk thuis hoort op het niveau van een (directe of indirecte) dochtermaatschappij welke het gevolg is van een bevoordeling van de moeder aan de dochter zonder tegenprestatie. De oorsprong van het verkapt dividend kan liggen in de kosten/ inkomsten sfeer of de vermogensfeer. 

Indien bijvoorbeeld de moedermaatschappij een rekening stuurt aan de dochtermaatschappij zonder onderliggende prestatie, maar de rekening toch door de dochtermaatschappij wordt betaald louter en alleen vanwege de aandeelhoudersrelatie, dan zal voor de heffing van de vennootschapsbelasting deze betaling worden aangemerkt als een verkapt dividend. In feite is dit een correctie op de fiscale winstbepaling van zowel de moedermaatschappij als de dochtermaatschappij: door het kwalificeren van de betaling als verkapt dividend is het ontvangen bedrag bij de moedermaatschappij (als aan de voorwaarden wordt voldaan) niet belast (dividend - deelnemingsvrijstelling) en bij de dochtermaatschappij niet aftrekbaar (dividend).      

2.  Vermogenswinst

De winst (of het verlies) dat door de moedermaatschappij wordt gemaakt bij de vervreemding van de deelneming valt onder de deelnemingsvrijstelling. Ook de winst bij liquidatie is vrijgesteld. Onder bepaalde voorwaarden kunnen ook kwalificerende liquidatieverliezen fiscaal aftrekbaar zijn. 

Het komt regelmatig voor dat een aandelenbelang niet gedurende de gehele periode van bezit als deelneming kwalificeert. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen bij uitbreiding van een belang dat kleiner is dan 5% naar een belang van 5% of meer. De deelnemingsvrijstelling zal dan alleen kunnen worden toegepast op de voordelen die verband houden met de periode waarin wel aan de voorwaarden voor toepassing van de deelnemingsvrijstelling is voldaan (compartimentering). Bijvoorbeeld bij verkoop van een deelneming die op het moment van verkoop aan de voorwaarden van de deelnemingsvrijstelling voldoet, is het dus mogelijk dat een gedeelte van de verkoopwinst niet is vrijgesteld indien de deelnemingsvrijstelling niet gedurende de gehele periode van het bezit van de aandelen van toepassing was.   

3.  Inkomsten uit winstbewijzen

Inkomsten uit winstbewijzen kunnen kwalificeren voor de vrijstelling. Indien de verkrijging of het aanhouden van de winstbewijzen verband houdt met het aandeelhouderschap dan kan de vrijstelling op de inkomsten uit de winstbewijzen worden toegepast. 
 
4.  Rente ontvangen op schuldvorderingen
 
Indien door de moedermaatschappij een lening wordt verstrekt aan een dochtermaatschappij onder dusdanige voorwaarden dat deze lening in feite gelijkgesteld moet worden met het verschaffen van eigen vermogen, dan wordt de op deze lening betaalde rente voor de Nederlandse belastingheffing behandeld als ware het een dividend. De lening moet voldoen aan wettelijk gestelde voorwaarden. Meestal zal het moeten gaan om een vorm van winstdelende lening.  

5.  Earn-out betalingen en correctie koopprijs

Bij de verkoop van een deelneming komt het nogal eens voor dat de koopprijs niet in één keer maar in termijnen wordt verschuldigd en betaald. Indien het aantal of de omvang van deze termijnen op het moment van verkoop nog niet vaststaat (bijvoorbeeld omdat zij geheel of gedeeltelijk afhankelijk zijn van de toekomstige winst van de verkochte deelneming) is er sprake van een earn-out. Op waardeveranderingen van het recht op toekomstige uitkeringen kan de deelnemingsvrijstelling worden toegepast. Hetzelfde geldt voor correcties op de koopprijs van een deelneming, bijvoorbeeld ten gevolge van het inroepen van een balansgarantie door de koper van de deelneming.

Deze regel geldt zowel voor de betaler van de termijnen als voor de ontvanger, voor zover zij aan de Nederlandse belastingheffing zijn onderworpen en voor zover de deelneming een deelneming op basis van de deelnemingsvrijstelling vormt.

Toepassing van deze regel heeft in het verleden in de praktijk tot nogal wat onduidelijkheid geleid wat voor de situatie tot 2002 heeft geresulteerd in aanvullend beleid voor deelnemingen die zijn vervreemd door middel van een earn-out clausule vóór 2002. Na 2002 is de earn-out regeling in de wet opgenomen.
 
6. Voordeel bij liquidatie of inkoop eigen aandelen  

Het voordeel dat wordt gerealiseerd bij liquidatie van een deelneming of door inkoop van eigen aandelen door een deelneming valt onder de deelnemingsvrijstelling.

7.  Valutaresultaten op leningen
   
Een positief valutaresultaat op een deelneming valt in beginsel onder de deelnemingsvrijstelling en een negatief valutaresultaat op een deelneming is derhalve niet aftrekbaar. Tevens valt een voordeel uit een rechtshandeling die strekt tot het afdekken van een valutarisico dat met een deelneming wordt gelopen, onder de deelnemingsvrijstelling. Een voorbeeld hiervan is een lening in dezelfde valuta als de buitenlandse deelneming waardoor het valutarisico wordt afgedekt, het valutaresultaat op de deelneming én de lening valt dan onder de deelnemingsvrijstelling.

Voor meer informatie verwijzen wij naar de beleidsnotitie inzake aftrek kosten deelneming.

Terug naar index - De Nederlandse deelnemingsvrijstelling